https://sysmod.tbm.tudelft.nl/wiki/index.php?title=Causalerelatiediagram&feed=atom&action=historyCausalerelatiediagram - Bewerkingsoverzicht2024-03-29T10:56:03ZBewerkingsoverzicht voor deze pagina op de wikiMediaWiki 1.34.0https://sysmod.tbm.tudelft.nl/wiki/index.php?title=Causalerelatiediagram&diff=308&oldid=prevPieterBots op 5 nov 2020 om 16:312020-11-05T16:31:51Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="nl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← Oudere versie</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Versie van 5 nov 2020 16:31</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1" >Regel 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Regel 1:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Een '''causalerelatiediagram''' (Engels: ''causal loop diagram'') is een [[conceptueel model]] dat beschrijft hoe [[Grootheid|grootheden]] in een [[systeem]] elkaars waarde beïnvloeden.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Een '''causalerelatiediagram''' (Engels: ''causal loop diagram'') is een [[conceptueel model]] dat beschrijft hoe [[Grootheid|grootheden]] in een [[systeem]] elkaars waarde beïnvloeden.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Een causalerelatiediagram is gerichte [[Netwerk|graaf]] waarin de knopen grootheden zijn (weergegeven door hun naam, <del class="diffchange diffchange-inline">vaak </del>met een ellips eromheen) en de takken (vloeiende pijlen) een [[Relatie#Transitiviteit|transitieve beïnvloedingsrelatie]] weergeven. Pijlen zijn gelabeld met een + of een &minus; waardoor de richting van de beïnvloeding wordt weergegeven:</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Een causalerelatiediagram is gerichte [[Netwerk|graaf]] waarin de knopen grootheden zijn (weergegeven door hun naam, <ins class="diffchange diffchange-inline">soms </ins>met een ellips eromheen) en de takken (vloeiende pijlen) een [[Relatie#Transitiviteit|transitieve beïnvloedingsrelatie]] weergeven. Pijlen zijn gelabeld met een + of een &minus; waardoor de richting van de beïnvloeding wordt weergegeven:</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* Een pijl A&nbsp;&mdash;+&rarr;&nbsp;B betekent "als A in waarde toeneemt neemt B ook in waarde toe", en ook "als A in waarde afneemt neemt B ook in waarde af".</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>* Een pijl A&nbsp;&mdash;+&rarr;&nbsp;B betekent "als A in waarde toeneemt neemt B ook in waarde toe", en ook "als A in waarde afneemt neemt B ook in waarde af".</div></td></tr>
</table>PieterBotshttps://sysmod.tbm.tudelft.nl/wiki/index.php?title=Causalerelatiediagram&diff=33&oldid=prevPieterBots: Nieuwe pagina aangemaakt met 'Een '''causalerelatiediagram''' (Engels: ''causal loop diagram'') is een conceptueel model dat beschrijft hoe grootheden in een systeem elkaar...'2020-11-04T12:06:25Z<p>Nieuwe pagina aangemaakt met 'Een '''causalerelatiediagram''' (Engels: ''causal loop diagram'') is een <a href="/wiki/index.php?title=Conceptueel_model" title="Conceptueel model">conceptueel model</a> dat beschrijft hoe <a href="/wiki/index.php?title=Grootheid" title="Grootheid">grootheden</a> in een <a href="/wiki/index.php?title=Systeem" title="Systeem">systeem</a> elkaar...'</p>
<p><b>Nieuwe pagina</b></p><div>Een '''causalerelatiediagram''' (Engels: ''causal loop diagram'') is een [[conceptueel model]] dat beschrijft hoe [[Grootheid|grootheden]] in een [[systeem]] elkaars waarde beïnvloeden.<br />
<br />
Een causalerelatiediagram is gerichte [[Netwerk|graaf]] waarin de knopen grootheden zijn (weergegeven door hun naam, vaak met een ellips eromheen) en de takken (vloeiende pijlen) een [[Relatie#Transitiviteit|transitieve beïnvloedingsrelatie]] weergeven. Pijlen zijn gelabeld met een + of een &minus; waardoor de richting van de beïnvloeding wordt weergegeven:<br />
<br />
* Een pijl A&nbsp;&mdash;+&rarr;&nbsp;B betekent "als A in waarde toeneemt neemt B ook in waarde toe", en ook "als A in waarde afneemt neemt B ook in waarde af".<br />
* Een pijl A&nbsp;&ndash;&nbsp;&minus;&nbsp;&rarr;&nbsp;B betekent "als A in waarde <u>toe</u>neemt neemt B juist in waarde <u>af</u>", en ook "als A in waarde <u>af</u>neemt neemt B juist in waarde <u>toe</u>".<br />
<br />
Een causalerelatiediagram heeft dus een impliciete tijddimensie: de verandering in B volgt (onmiddellijk) op de verandering in A. Een cykel (''loop'') in een causalerelatiediagram, d.w.z. een grootheid A die (indirect) zichzelf beïnvloedt, impliceert dat het afgebeelde systeem [[Typologie van systeemgedrag#Dynamisch|dynamisch]] is.<br />
<br />
Een causalerelatiediagram wordt, ten onrechte, ook wel een "causaal diagram" (Engels: ''causal diagram'') genoemd. Dit is echter wat onzorgvuldig taalgebruik omdat het ''de relaties'' in het diagram zijn die "causaal" zijn, niet het diagram zelf.<br />
<br />
=== Voorbeeld ===<br />
Onderstaand causalerelatiediagram geeft weer hoe de bevolking in een land zich ontwikkelt.<br />
<br />
<br />
[[Bestand:Beinvloedingsdiagram.png]]<br />
<br />
<br />
Dit causalerelatiediagram kun je als een [[Continuetijdmodel#Differentiaalvergelijking en differentievergelijking|differentievergelijking]] uitschrijven: <br />
<br />
:B<sub>t+&Delta;t</sub> = B<sub>t</sub> + (G<sub>t</sub> - S<sub>t</sub>) + (I<sub>t</sub> - E<sub>t</sub>)<br />
<br />
waarin <br />
<br />
:{|<br />
| B<sub>t</sub> || valign="top" | de bevolking op tijdstip t<br />
|-<br />
| B<sub>t+&Delta;t</sub> || valign="top" | de bevolking op tijdstip t+&Delta;t<br />
|-<br />
| G<sub>t</sub> || het aantal levendgeborenen in tijdstap t<br />
|-<br />
| S<sub>t</sub> || het aantal sterfgevallen in tijdstap t<br />
|-<br />
| I<sub>t</sub> || het aantal immigranten (vestigers) in tijdstap t <br />
|-<br />
| E<sub>t</sub> || het aantal emigranten (vertrekkers) in tijdstap t<br />
|}<br />
<br />
Dit [[Operationeel model|operationele model]] is uitgewerkt tot een [[computationeel model]] &ndash; zie [[Excel:Bevolkingsmodel]].<br />
<noinclude><br />
<br />
==Zie ook==<br />
* [[Voorraad-stroomdiagram]]<br />
* [[Balansvergelijking#Bevolkingstoename|Balansvergelijking]]<br />
* [[Oefeningen:Causalerelatiediagram]]<br />
<br />
[[Categorie:Canon]]<br />
[[Categorie:Conceptuele modellen]]<br />
</noinclude></div>PieterBots