Herkomst-bestemmingstabel
Een herkomst-bestemmingsmatrix (afgekort tot HB-matrix; Engels: origin-destination matrix) is een representatie van een verkeersnetwerk. De matrix geeft voor een selectie van locaties aan hoeveel verkeer van locatie A naar locatie B gaat, en andersom.
Bij het maken van een HB-matrix maak je keuzes:
- Geografische schaal: Hoe groot is het gebied dat het model bestrijkt? (een stad, regio, land, de hele wereld)
- Type locatie: Wat zie je als de knooppunten in het netwerk? (een deelgebied zoals gemeentes of wijken, of meer specifiek, zoals treinstations, winkelcentra, scholen, kantoren)
- Modaliteit: Welk verkeer neem je mee? (verplaatsingen te voet, per fiets, auto, bus, trein of vliegtuig, of combinaties daarvan)
- Tijd: Over welke periode tel je de verplaatsingen (per uur, per etmaal, per week)
De getallen in een HB-matrix verkrijg je door waarnemingen te doen (bijv. een kentekenonderzoek op basis van opnames door schouwcamera's, analyse van kaartverkoop door trein- of busmaatschappijen, of een enquête bij weggebruikers) of door modelberekeningen (bijv. met een gravitatiemodel).
Een HB-matrix kan helpen bij het nemen van beslissingen m.b.t. de dimensionering van weginfrastructuur of de inzet transportmiddelen.
Voorbeeld
(bron: BVA Verkeersadviezen (2013) Ontsluitingsstructuur Haren)
Merk op:
- De HB-matrices geven het aantal verplaatsingen voor elke combinatie van locaties A en B weer. De hoofddiagonaal wordt leeg gelaten omdat een verplaatsing van A naar A niet als verplaatsing wordt gezien.
- HB-matrices zijn niet symmetrisch, d.w.z. dat de waarde voor A → B niet per definitie gelijk is aan die voor B → A.
- Het is gebruikelijk om bij tabelweergave van HB-matrices ook de totalen per rij en kolom aan te geven. Hierdoor kan het model niet alleen de vraag "Hoeveel verkeer stroomt van A naar B?" beantwoorden, maar ook de vragen "Hoeveel verkeert is afkomstig uit A?", "Hoeveel verkeer gaat naar B?", en "Hoeveel verplaatsingen zijn er in totaal?"
- Juist deze totalen laten snel zien dat mensen 's ochtends hun auto in het transferium parkeren en hem 's avonds weer ophalen.
