Processchema
Een processchema (Engels: Process Flow Diagram, afgekort: PFD) geeft weer hoe in een productieproces inputs worden omgezet in outputs.
Een processchema is gebaseerd op twee concepten, proces en product, die met elkaar in verband worden gebracht door de relaties is-input-van en is-output-van. Processen worden weergegeven als rechthoeken, de relaties als gelabelde pijlen. Het label langs een pijl benoemt een product. Een pijl met label X die twee processen P en Q met elkaar verbindt geeft dus feitelijk twee relaties weer: X is-output-van P en X is-input-van Q.
Voorbeeld
Het rookgas dat bij verbranding van steenkool ontstaat bevat veel zwaveldioxide (SO2). Om te voorkomen dat dit in de atmosfeer terechtkomt wordt rookgasontzwaveling toegepast. Het onderstaande processschema laat zien hoe dit ontzwavelingsproces verloopt:
Het rookgas wordt door een "scrubber" geleid. Daarin vormt de zwaveldioxide aan kalk gebonden tot gips. Dit gips wordt vervolgens gedroogd en kan dan bijvoorbeeld worden verwerkt tot gipsplaten. Het restwater wordt na zuivering weer gebruikt voor het scrubbingproces. Het volgende processchema laat zien hoe dit scrubbingproces verloopt:
In het eerste reactorvat van de scrubber wordt water verneveld. De zeer fijne waterdruppeltjes vormen met het zwaveldioxide zwaveligzuur:
- SO2 + H2O → H2SO3
Dit wordt door een tweede reactorvat geleid waarin het met kalkdeeltjes reageert tot calciumsulfiet:
- H2SO3 + CaCO3 → CaSO3 + H2O + CO2
Dit calciumsulfiet wordt in een oxidatievat met luchtzuurstof geoxideerd tot calciumsulfaat (gips):
- 2 CaSO3 + O2 → 2 CaSO2
Merk op: Om een complex proces P inzichtelijk te maken kun je dus verschillende processchema's maken waarbij je het proces P eerst op hoofdlijnen weergeeft als subprocessen P1, ..., Pn. Deze subprocessen zie je dan dus als een "black box". Desgewenst maak je daar dan een "white box" van door een subproces Pi in een apart schema te beschrijven als bestaande uit Pi1, Pi2, enzovoorts.
