Wachtrijmodel
Een wachtrijmodel (Engels: queueing model) is een representatie van een systeem waarin discrete entiteiten (klanten, patiënten, reizigers, vliegtuigen, ...) behandeld moeten worden door een bedieningseenheid (kassa, operatiekamer, douanebalie, gate, ...). Als de capaciteit van de bedieningseenheid (Engels: server; ook wel: verwerkingseenheid) (tijdelijk) lager is dan de frequentie waarmee entiteiten aankomen ontstaat een wachtrij (Engels: queue).
Een wachtrijmodel maak je om, gegeven een aankomstproces en de capaciteit(en) van de bedieningseenhe(i)d(en), de volgende vragen over het systeem te beantwoorden:
- Wat is de kansverdeling van de tijd dat entiteiten moeten wachten op bediening?
- Wat is de (gemiddelde) lengte van de wachtrij bij een bedieningseenheid?
- Hoe groot is de "leegloop" (Engels: idle time), d.w.z. het aandeel van de tijd dat een bedieningseenheid niets te doen heeft (ook wel uitgedrukt als leeglooppercentage)?
- Hoe veranderen deze factoren wanneer aankomstfrequenties en/of behandeltijden veranderen?
Wachtrijmodellen worden veel gebruikt voor capaciteitsplanning omdat je door met het model te experimenteren antwoord kunt krijgen op vragen als "Hoeveel personeel moeten we inzetten om 80% van onze klanten binnen 15 minuten te kunnen bedienen?".
Prestatie-indicatoren
Er zijn drie belangrijke indicatoren van de prestatie van een wachtrijproces (vergelijk deze ook met de vragen hierboven):
- de kansverdeling van de wachttijd, of bij gebrek aan kennis over de spreiding de gemiddelde wachttijd;
- de gemiddelde wachtrijlengte (uitgedrukt in het aantal wachtende entiteiten, niet in meters);
- het leeglooppercentage (het percentage van de tijd waarin er geen rij staat).
Voorbeeld
Bekijk vooral deze voorbeelduitwerking van een wachtrijmodel in Excel.
