Principaal-agentmodel
Het principaal-agentmodel is een conceptueel model dat in de bestuurskunde wordt gebruikt om te verklaren waarom effectieve besturing in een hiërarchische organisatie vaak moeilijk is.
Het model onderscheidt een actor (de principaal) die de uitvoering van bepaalde taken opdraagt aan een hiërarchisch ondergeschikte actor (de agent). Hoewel de principaal dus de baas is van de agent beschikt de agent over meer informatie doordat hij het is die de taken uitvoert. Vanwege deze kennisvoorsprong kan de principaal de agent minder goed controleren. De agent krijgt daardoor ruimte om zijn eigen belangen te laten prevaleren boven de belangen van zijn principaal.
Voorbeelden
Het principaal-agentmodel is toepasbaar op de meeste situaties waarin sprake is van een hiërarchische relatie tussen actoren:
| Sector | Principaal | Agent |
|---|---|---|
| Bedrijfsleven | Werkgever | Werknemer |
| Aandeelhouders | Directie | |
| Hoofdaannemer | Onderaannemers | |
| Openbaar bestuur | Minister | Ambtenaar |
| Parlement | Regering | |
| Onderwijs | Opleidingsdirecteur | Modulemanager |
| Schoolbestuur | Leraren |
