Beslisboom
Een beslisboom is een beslismodel in de vorm van een netwerk met een "boomstructuur", d.w.z. dat er vanuit elke knoop precies één pad bestaat naar elke andere knoop in het netwerk. Een beslisboom wordt gebruikt om voor een gegeven situatie antwoord te geven op de vraag "Welke keuze(s) zijn in deze situatie het verstandigst?".
In een beslisboom geven de interne knopen (vierkantjes) diagnostische beslissingen weer. Elk van deze beslisknopen toetst of de situatie aan een specifieke voorwaarde voldoet. De uitgaande takken zijn dan gelabeld met elkaar wederzijds uitsluitende condities. Door bij elke beslisknoop díe tak te volgen waarvan de conditie waar is kom je uit bij de eindknoop (driekhoekje) die aangeeft welke handelswijze in de gegeven situatie de voorkeur verdient.
Voorbeeld 1: Inkoopbeleid
Onderstaande beslisboom beschrijft het inkoopbeleid voor fabriek m.b.t. een bepaald onderdeel dat op voorraad moet zijn:
Volgens deze beslisboom moet de inkoper indien de voorraad erg laag is (minder dan 10 stuks) ongeacht de prijs (!) 10 stuks bijkopen (als die worden aangeboden). Zijn er tussen de 10 en 40 op voorraad, dan moet de inkoper 5 onderdelen bijkopen, maar alleen als die minder dan 500 euro per stuk kosten. Zijn er meer dan 40 op voorraad, dan moet de inkoper 5 onderdelen bijkopen mits die minder dan 200 euro per stuk kosten.
Voorbeeld 2: Conflictregels in de rechtspraak
Het kan voorkomen dat rechtsregels conflicteren, bijvoorbeeld doordat twee verschillende regels A en B beide van toepassing zijn op dezelfde situatie. Onderstaande beslisboom geeft aan hoe je bepaalt welke rechtsregel gevolgd moet worden:
Deze beslisboom geeft drie algemene conflictregels weer die in de rechtspraak toegepast worden:
- Superioriteitsregel: Hogere wetgeving gaat vóór lagere wetgeving. Voorbeeld: Volgens de Nederlandse hiërarchie van wetgeving gaat een algemene maatregel van bestuur voor op een ministeriële regeling.
- Specialiteitsregel: Bij rechtsregels van gelijke rang gaan speciale regels vóór algemene regels. Voorbeeld: Het door de bestuurder van een voertuig opzettelijk negeren van een stopbevel is strafbaar gesteld als overtreding in de Wegenverkeerswet (art. 177 lid 1 sub a). Daardoor kan het algemenere artikel 184 van het Wetboek van Strafrecht m.b.t. het negeren of hinderen van een ambtenaar in functie niet worden toegepast.
- Posterioriteitsregel: De wet die het laatst is vastgesteld gaat vóór oudere wetten.
